Toeslag voor plastic bekers en bakjes: hebzucht of gezagsgetrouw?

Sinds 1 juli moet er extra betaald worden voor wegwerpbekers en -bakjes van plastic. De adviesprijzen van de overheid stellen ondernemers in staat er een slaatje uit te slaan. Wie is de dupe? Eén keer raden. 

Het motief is nobel. Plastic wegwerpverpakkingen vormen immers een serieus probleem. „In Nederland gooien we elke dag 19 miljoen plastic bekers en voedselverpakkingen weg”, weet demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen. Om een halt toe te roepen aan de plastic troep, is per 1 juli een verbod ingesteld op het gratis verstrekken van plastic bekers en bakjes voor eten en drinken.

Dat geldt voor de koffie op het station, het frietje bij de snackbar en de maaltijdsalade in de supermarkt. Ook als je eten laat bezorgen, betaal je extra voor de plastic bekers en bakjes. Het  advies van staatssecretaris Heijnen uit Limburg: neem je eigen beker of bakje mee voor de koffie, maaltijd of snack. Of benut de herbruikbare variant die de ondernemer moet aanbieden.

Portemonnee

‘Dat is beter voor het milieu én voor de portemonnee’, luidt de slogan van de Maastrichtse. Het is de vraag voor wiens beurs het goed is dat voortaan alleen tegen betaling plastic bekers en bakjes mogen worden aangeboden. De overheid geeft te kennen dat ondernemers zelf mogen bepalen hoeveel geld zij vragen. Áls ze maar iets vragen.

Wel heeft de overheid richtlijnen opgesteld: 25 cent voor een beker, 50 cent voor een maaltijd (die uit meer bakjes kan bestaan) en 5 cent voor voorverpakte groente, fruit, noten en portieverpakkingen voor bijvoorbeeld beleg en saus. Deze extra kosten moeten apart vermeld
staan op de kassabon. 

Koffie of bier?

Bovendien moet btw worden betaald over de plastic bekers en bakjes. De hoogte van het btw-tarief
is gelijk aan het tarief dat wordt geheven over de inhoud van de beker of het bakje. Als dat frisdrank of koffie is, geldt het lage tarief van 9 procent. Is dat wijn of bier, dan moet 21 procent in rekening worden gebracht voor het bekertje; het tarief voor alcoholhoudende dranken. De overheid hanteert opzettelijk hoge adviesprijzen. Het bekertje moet zo duur worden dat mensen het vervelend vinden en hun eigen beker meenemen. Een hoge prijs is het beste middel om het gedrag te veranderen. Het brengt de ondernemers in een ongemakkelijke positie, omdat zij voor het karretje van de overheid worden gespannen.

1 cent

Als ze 25 cent vragen voor een plastic beker die ze misschien voor 1 cent inkopen, krijgen ze een pluim van Heijnen. Andere ondernemers zullen de campagne omarmen om onder het mom van een goed doel gretig een nieuwe inkomstenbron aan te boren. „Ik haalde net koffie en ik moest ineens 3 cent meer betalen voor het bekertje. Dat bekertje is niet anders dan vorige week. Dit zijn dus gewoon extra inkomsten”, zei een horecaondernemer in Venlo op 1 juli tegen De Limburger.

Hoe dan ook, de klant blijft de klos

Wat zou hij hebben gezegd bij een prijs van 25 cent voor het bekertje? De hebzucht kan zich natuurlijk ook tegen de ondernemer keren: doordat klanten naar de goedkope concurrent gaan. Een onderzoek van de NOS wees uit dat veel supermarkten dezelfde prijs hanteren voor alle soorten verpakkingen: 5 cent. Aldi vraagt een toeslag van 5 tot 10 cent; Lidl neemt genoegen met een  ‘symbolische toeslag van 1 cent’, aldus de NOS. De omroep stelt dat bij de meeste supermarkten de toeslag af gaat van de eigen winstmarge, wat nog maar zeer de vraag is. Het geeft wel aan dat ze in staat zijn hun eigen boodschap goed te verpakken. Hoe dan ook, de klant blijft de klos. 

Met medewerking van fiscaal jurist Roel Wienen.