Dossier | Beoordeling arbeidsrelaties/ ZZP
(Wet DBA)
De kwalificatie van arbeidsrelaties en de problematiek omtrent schijnzelfstandigheid staat al geruime tijd in de belangstelling en het onderwerp brengt verschillende risico’s en onzekerheden met zich mee. In dit kennisdossier gaan we nader in op de beoordeling van een arbeidsrelatie en de daaraan verbonden consequenties.
Wanneer een persoon tegen betaling werkzaamheden voor een ander uitvoert, zijn er drie juridische vormen te onderscheiden:
- arbeidsovereenkomst;
- overeenkomst van opdracht
- aanneming van werk.
De laatste twee worden uitgevoerd als zelfstandige. We focussen ons echter op het verschil tussen arbeidsovereenkomst en overeenkomst van opdracht.
"Sinds de Wet DBA zijn opdrachtgevers en opdrachtnemers samen verantwoordelijk voor de juiste kwalificatie van arbeidsrelaties. Het is erg belangrijk om te bepalen of er sprake is van een overeenkomst van opdracht of een arbeidsovereenkomst is. Dit vanwege een groot verschil in de fiscale en arbeidsrechtelijke verplichtingen. In het geval van een arbeidsovereenkomst moet de werkgever namelijk loonheffingen (loonbelasting en sociale verzekeringspremies) inhouden en betalen. Daarnaast gelden dan ook arbeidsrechtelijke verplichtingen als de loondoorbetaling bij ziekte, vakantieopbouw, vakantietoeslag, ontslagbescherming en wellicht ook een CAO of een pensioenregeling. Dit benadrukt het belang van een zorgvuldige vormgeving van de arbeidsrelatie en het is belangrijk om hiervan de consequenties te overzien. In dit kennisdossier gaan we nader in op het belang van de kwalificatie van de rechtsverhouding tussen een werkgevende en een werkende en de hieraan verbonden aspecten.
Wet DBA
Op 1 mei 2016 is de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA) in werking getreden. Dit heeft aanzienlijke consequenties met zich mee gebracht voor de positie van zzp’ers maar zeker ook voor de opdrachtgever/werkverschaffer. Met deze wet is namelijk de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) komen te vervallen. En door deze wet is aan de opdrachtgever/werkverschaffer aanzienlijk meer verantwoordelijkheid en risico toegeschoven.
De arbeidsovereenkomst
"De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten".
De Wet DBA heeft het onderscheid tussen een arbeidsovereenkomst en een overeenkomst van opdracht van groot belang gemaakt. Het verschil ligt voornamelijk in de gezagsverhouding. Bij een arbeidsovereenkomst geeft de werkgever instructies over hoe het werk moet worden uitgevoerd en controleert hij het werk achteraf. Bij een overeenkomst van opdracht staat het resultaat van het werk centraal, waarbij de opdrachtgever slechts bepaalt wat er moet gebeuren.
Opheffen handhavingsmoratorium Belastingdienst per 1-1-2025
Sinds de invoering van de Wet DBA op 1 mei 2016 heeft de Belastingdienst aanvankelijk gefocust op voorlichting in plaats van handhaving. Dit werd gevolgd door een handhavingsmoratorium, waarin de Belastingdienst aangaf de wet niet actief te handhaven, behalve in gevallen van ernstige kwaadwillendheid. Vanaf 1 juli 2018 werd besloten om in zulke gevallen toch repressief op te treden.
Met ingang van 1 januari 2025 wordt het handhavingsmoratorium volledig opgeheven. Dit betekent dat de Belastingdienst vanaf dat moment de Wet DBA strikter zal handhaven, zonder uitzonderingen. Ondernemers en opdrachtgevers die werken met zelfstandigen (zzp'ers) zullen ervoor moeten zorgen dat hun arbeidsrelaties in overeenstemming zijn met de wetgeving om risico’s op naheffingen en boetes te vermijden. Het wordt daarom belangrijker dan ooit om de werkrelaties te toetsen en te zorgen dat zij voldoen aan de regels van de Wet DBA.
Rechtspraak: Deliveroo arrest Hoge Raad
Ook in de rechtspraak komt veelvuldig de vraag aan de orde of er sprake is van werknemerschap/arbeidsovereenkomst dan wel ondernemerschap/zelfstandigen. Hier zijn heel veel uitspraken over te vinden. Lees hier over het arrest dat recentelijk over dit onderwerp is geweest: het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad van 24 maart 2023.
Wetsvoorstel Wet Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden
De overheid erkent de uitdagingen rondom zelfstandigen en heeft doelen vastgesteld om dit aan te pakken. Deze doelen zijn:
- Het creëren van een gelijker speelveld voor contractvormen tussen werknemers en zelfstandigen.
- Het verduidelijken van de regels over wanneer als werknemer gewerkt wordt en wanneer als zelfstandige gewerkt kan worden.
- Het verstrekken en verbeteren van de handhaving in voorbereiding op het afschaffen van het handhavingsmoratorium per uiterlijk 1 januari 2025.
Hulp nodig? Neem contact met ons op!
De Wet Beoordeling Arbeidsrelaties brengt verschillende risico's en onzekerheden met zich mee. We kunnen ons voorstellen dat je als werkgever het overzicht kunt verliezen. Arbeidsjuristen Bas Jeckmans en Joyce de Graaff staan klaar voor al je vragen en kunnen je helpen met de beoordeling van arbeidsrelaties in jouw specifieke situatie.